Czym się różni księgowy od dyrektora finansowego?

Księgowy patrzy w przeszłość, dyrektor finansowy – kreuje przyszłość. Tak w skrócie można opisać podstawową różnicę między tymi dwoma stanowiskami w firmie. Dla wielu przedsiębiorców nie jest to jednak oczywista sprawa. Aby nie dochodziło do niepotrzebnych napięć, warto więc dokładnie określić zakres kompetencji każdej z tych osób.

Na czym polega rola księgowego?

Rolą głównego księgowego jest zapewnienie firmie bezpieczeństwa związanego z ewidencją zdarzeń gospodarczych – zarówno z punktu widzenia formalnego, jak i prawnego. Do jego obowiązków należy także realizacja zaleceń audytorów badających sprawozdania finansowe (jeżeli spółka podlega badaniu), ewentualnie zarządzanie podległym zespołem.

Do tego momentu wszystko jest jasne. Problem pojawia się, gdy właściciele przedsiębiorstwa oczekują, że z wyprzedzeniem dowiedzą się od księgowego o tym, jak będzie wyglądała przyszła sytuacja finansowa firmy. Oprócz prognozowania często wymagają ponadto analizy rentowności poszczególnych obszarów, planowania płynności w długim i krótkim terminie, a nawet odpowiedzialności w zakresie kontroli wyniku finansowego czy optymalizacji podatków.

Jednak te kwestie ewidentnie należą już do kompetencji dyrektora finansowego. Czy to oznacza więc, że główny księgowy nie może wykonywać opisanych wyżej obowiązków?

Jak najbardziej może – w takiej sytuacji trzeba mieć jednak świadomość, że są to dodatkowe zadania, wykraczające poza klasyczną księgowość. Dlatego ich zakres warto uszczegółowić na piśmie. W ten sposób unikniemy nieporozumień czy rzucania wzajemnych oskarżeń, gdy coś w firmie idzie nie tak.

A co jeśli nasz księgowy stwierdzi: “Szefie, to dla mnie za dużo!”? Wtedy do akcji powinien wkroczyć dyrektor finansowy.

Czym zajmuje się dyrektor finansowy?

Kompetencje CFO są bardzo szerokie. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że osoba ta dba o finanse firmy i jest strażnikiem jej interesów. Do jego głównych zadań należą:

1. Optymalizacja polityki finansowej firmy

Dyrektor powinien zapewnić bezpieczeństwo finansowe firmy, przewidywać potencjalne zagrożenia, być partnerem dla zarządu w kwestiach dotyczących strategii rozwoju przedsiębiorstwa, a także wskazywać obszary działań, które są nierentowne lub nieuzasadnione ekonomicznie. Rolą dyrektora finansowego jest też podejmowanie działań w celu zapewnienia odpowiednich źródeł finansowania oraz optymalizacja podatków.

CFO musi umieć odpowiedzieć na szereg pytań, np.:

2. Tworzenie strategii rozwoju

CFO powinien brać czynny udział w formułowaniu i tworzeniu strategii przedsiębiorstwa. Dyrektor finansowy staje się wtedy głównym partnerem do rozmów dla potencjalnych inwestorów, gdy firma chce pozyskiwać kapitał w ten sposób. Posiadanie osoby o odpowiednich kwalifikacjach zajmującej stanowisko dyrektora finansowego może bowiem znacząco determinować wycenę organizacji przez inwestora.

Po sformułowaniu strategii działania firmy do CFO należy zapewnienie środków na finansowanie wszystkich działań zawartych w tej strategii oraz uwzględnienie ewentualnych buforów bezpieczeństwa na wypadek, np. niewykonania planu sprzedaży albo opóźnienia w płatnościach.

3. Edukacja finansowa załogi 

Ważną rolą dyrektora finansowego jest edukacja finansowa pracowników firmy, a szczególnie menedżerów niskiego i średniego szczebla. Dlaczego? Ponieważ to ich decyzje operacyjne w rzeczywistości mają największy wpływ na wynik finansowy firmy.

Aby w przedsiębiorstwie mógł funkcjonować dobrze zarządzany system budżetowania czy kontrolingu, osoby odpowiedzialne merytorycznie za poszczególne obszary muszą posiadać niezbędny poziom wiedzy ekonomicznej.

Ważne jest, aby tę wiedzę przedstawiać ludziom w sposób jasny i zrozumiały, i aby dyrektor finansowy nie był odbierany jako wróg, który zabiera pieniądze i nie daje podwyżek, tylko partner, z którym należy współpracować i realizować interes firmy, tzn. zwiększać jej wynik.

4. Kontrola rentowności

Kolejnym bardzo ważnym obszarem odpowiedzialności dyrektora finansowego jest kontrola rentowności działania firmy na poziomie marży pierwszej, marży drugiej i zysku brutto.

Kontrola ta powinna być dokonywana w podziale na poszczególne obszary działalności, np. linie produktowe, obszary geograficzne, jednostki biznesowe, kanały dystrybucji – tak, aby wzmacniać najbardziej rentowne obszary, optymalizować mniej rentowne i eliminować nierentowne.

5. Inwestowanie nadwyżek 

Kolejny obszar to umiejętne i bezpieczne inwestowanie nadwyżek finansowych firmy. Jest to bardzo istotne działanie, ponieważ w przypadku przedsiębiorstw dysponujących znacznym kapitałem, odpowiednie inwestycje mogą przynieść organizacji znaczące korzyści.

Dyrektor finansowy musi więc monitorować wskaźnik rentowności zainwestowanego kapitału. Firma powinna bowiem zapewnić swoim właścicielom wynik o wiele wyższy niż bezpieczne instrumenty finansowe, takie jak np. obligacje skarbu państwa lub lokaty.

6. Śledzenie konkurencji i przepisów

Rola dyrektora finansowego to też śledzenie konkurencji i ciągły benchmarking sytuacji finansowej firmy w kontekście branży, a także monitoring ustawodawstwa i legislacji związanej z obszarem, w którym organizacja funkcjonuje. Wszystko po to, aby w porę wychwycić korzystne lub niekorzystne działania.

Pozwala to na ustalanie i wdrażanie odpowiedniej polityki finansowania oraz ochronę firmy przed wrogim przejęciem, które może być efektem chwilowej słabości przedsiębiorstwa związanej z brakiem płynności lub zbytnim uzależnieniem się od instytucji finansujących.

CFO na godziny 

Mimo tak dużego zakresu obowiązków, wiele firm nie decyduje się na zatrudnienie CFO w ramach etatu. Coraz popularniejszą praktyką staje się bowiem outsourcing tego typu usług, który jest bardziej ekonomiczny pod względem finansowym.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o korzyściach, jakie przynosi to rozwiązanie, zachęcamy do lektury naszego wpisu: Dyrektor finansowy na godziny – kiedy warto go zatrudnić?